Toolkit Laaggeletterdheid

In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen moeite met lezen en schrijven. In Noord-Holland is ongeveer 12,7% van de inwoners laaggeletterd.  Dat is één op de acht inwoners. Deze mensen kunnen vaak enigszins lezen, schrijven of rekenen, maar beheersen deze vaardigheden onvoldoende om goed mee te kunnen draaien in de samenleving. Het is belangrijk dat zorgverleners deze mensen herkennen en hun communicatie, informatiemateriaal en begeleiding zo aanpassen dat deze beter aansluiten bij de patiënt of cliënt. Om u hierbij te helpen heeft het Achterstandsfonds Noord-Holland een Toolkit Laaggeletterdheid ontwikkeld.

Wat kunt u met deze toolkit?
In deze toolkit zijn materialen opgenomen voor zorgverleners die te maken hebben met patiënten die laaggeletterd zijn en/of patiënten die beschikken over lage gezondheidsvaardigheden. U kunt hierbij denken aan filmpjes, posters, begrijpelijke teksten, beeldmateriaal en overige tips.

Tips?
Heeft u een aanvulling en/of suggesties ter verbetering van deze toolkit? Wij ontvangen deze graag. Klik hier.

Uit welke onderdelen bestaat de toolkit?

Meer informatie over laaggeletterdheid

Laaggeletterdheid is een term voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Zij hebben moeite om informatie over ziekte en gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en toe te passen. Naast laaggeletterde patiënten zijn er ook patiënten met lage gezondheidsvaardigheden. Dit zijn patiënten die moeite hebben met het begrijpen en toepassen van informatie van hun zorgverlener en moeite hebben om hun weg te vinden in de zorg. Klik hier voor meer informatie over laaggeletterdheid.

Herkenningssignalen
Veel laaggeletterden schamen zich ervoor dat ze moeite hebben met lezen en schrijven en proberen dit vaak te verbergen. Het herkennen van laaggeletterdheid is niet altijd gemakkelijk, maar er bestaan herkenningssignalen, zoals een niet-gemotiveerde houding van een patiënt. Het onderliggende probleem kan zijn dat de patiënt de informatie niet goed begrijpt, omdat hij of zij laaggeletterd is. We hebben een top 5 voor u opgesteld, die u kan helpen bij het herkennen van laaggeletterdheid.

Herkennen van laaggeletterdheid – top 5:

De patiënt:

  1. Vermijdt duidelijk lees- en schrijfsituaties
  2. Stelt nooit vragen of stelt niet ter zake doende vragen
  3. Gebruikt of begrijpt het nummerapparaat niet
  4. Lijkt afwezig of ongeïnteresseerd
  5. Neemt medicatie niet goed in

Bent u benieuwd naar andere manieren om laaggeletterdheid te herkennen? Klik hier voor de checklist ‘herkennen laaggeletterdheid’ en klik hier voor gedrag of signalen die wijzen op laaggeletterdheid.

Smoezen – top 5:

  1. “Sorry, ik ben mijn bril vergeten.”
  2. “Dat formulier vul ik thuis wel in.”
  3. “Die bijsluiters zijn zo ingewikkeld.”
  4. “Ik dacht dat de afspraak morgen was.”
  5. “Nee, ik lees nooit, de tv geeft informatie genoeg.”

Bent u benieuwd naar andere veel gebruikte smoezen? Klik hier voor de checklist ‘herkennen van smoezen’.

Als u vermoedt dat iemand moeite heeft met lezen, schrijven of rekenen, is het belangrijk om dit te benoemen en hulp aan te bieden. Klik hier voor meer tips die u kunnen helpen bij het uitvragen van laaggeletterdheid of klik hier voor gedrag of signalen die wijzen op laaggeletterdheid of beperkte gezondheidsvaardigheden

Meer informatie?
Klik hier voor de video ‘laaggeletterdheid bespreekbaar maken’
Klik hier voor meer informatie over taalcursussen via Taalzoeker of Stichting Lezen & Schrijven.

Communicatieadvies en voorlichting

Als u weet dat een patiënt laaggeletterd is of beperkte gezondheidsvaardigheden heeft is het belangrijk om uw communicatie hierop aan te passen. Wij geven u graag handvatten om dit aan te pakken.

Laaggeletterdheid is een term voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Zij hebben moeite om informatie over ziekte en gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en toe te passen. Naast laaggeletterde patiënten zijn er ook patiënten met lage gezondheidsvaardigheden. Dit zijn patiënten die moeite hebben met het begrijpen en toepassen van informatie van hun zorgverlener en moeite hebben om hun weg te vinden in de zorg. Klik hier voor meer informatie over laaggeletterdheid.

Als u vermoedt dat iemand moeite heeft met lezen, schrijven of rekenen, is het belangrijk om dit te benoemen en hulp aan te bieden. Klik hier voor meer tips die u kunnen helpen bij het uitvragen van laaggeletterdheid of klik hier voor gedrag of signalen die wijzen op laaggeletterdheid of beperkte gezondheidsvaardigheden

Meer informatie?
Klik hier voor de video ‘laaggeletterdheid bespreekbaar maken’
Klik hier voor meer informatie over taalcursussen via Taalzoeker of Stichting Lezen & Schrijven.

Voor laaggeletterde en/of anderstalige patiënten is het Nederlandse zorgsysteem niet altijd makkelijk te begrijpen. Hieronder vindt u materiaal die u kunt gebruiken om voorlichting te geven.

Klik hier voor (animatie) uitleg van Steffie ‘Naar je huisarts’? 
Klik hier voor (animatie) uitleg van Steffie ‘Basiszorgverzekering’
Klik hier voor uitleg over de Nederlandse gezondheidszorg (Huisarts-migrant)

Medicijngebruik

Meer dan de helft van de patiënten heeft moeite met het begrijpen en onthouden en het toepassen van informatie over medicatie. Hieronder vindt u een aantal hulpmiddelen die u kunt gebruiken. U kunt bijvoorbeeld een patiëntvriendelijke termenlijst gebruiken voor het opstellen van een begrijpelijke bijsluiter. De Bijsluiter in Beeld en de KIJKsluiter zijn hulpmiddelen die de belangrijkste informatie uit de bijsluiter eenvoudig uitlegt met behulp van animatievideo’s. De Bijsluiter in Beeld is zeer bruikbaar voor voorlichting op maat met keuze uit pictogrammen om uitgeprint mee te geven aan de patiënt.

Klik hier voor een patiëntvriendelijke termenlijst.
Klik hier voor medicijninformatie met iconen.
Klik hier voor de Bijsluiter in beeld.
Klik hier voor tips over het maken van een begrijpelijke bijsluiter.
Klik hier voor de KIJKsluiter.
Klik hier voor uitleg over iconen (Apotheek.nl)

Chronische ziekten, voeding en gezonde leefstijl

Laaggeletterdheid is een term voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Zij hebben moeite om informatie over ziekte en gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en toe te passen. Naast laaggeletterde patiënten zijn er ook patiënten met lage gezondheidsvaardigheden. Dit zijn patiënten die moeite hebben met het begrijpen en toepassen van informatie van hun zorgverlener en moeite hebben om hun weg te vinden in de zorg. Klik hier voor meer informatie over laaggeletterdheid.

Hart- en vaatziekten komen regelmatig voor bij laaggeletterden of patiënten met lage gezondheidsvaardigheden. Opleiding, sociaaleconomische omstandigheden en culturele achtergrond kan veel invloed hebben op de leefstijl van de patiënt. Voor de patiënt is eenvoudige en begrijpelijke voorlichting daarom van belang. Hieronder vindt u informatie over risicofactoren, leefstijladviezen en eenvoudig voorlichtingsmateriaal.

Klik hier voor beeldtekeningen met eenvoudige uitleg over hart & bloedvaten
Klik hier voor eenvoudige uitleg en video’s over symptomen, medisch onderzoeken en behandelingen van CVRM
Klik hier voor animatievideo’s over hart & vaatziekten*
Klik hier voor meer informatie over medicijnen voor hart & vaatziekten (Hartstichting) 
Klik hier voor de meest voorkomende signalen waaraan je een beroerte kunt herkennen –  beeldmateriaal (Hartstichting)

* Let op: deze animatievideo’s dienen samen gekeken te worden met een zorgverlener/mantelzorger

Als u vermoedt dat iemand moeite heeft met lezen, schrijven of rekenen, is het belangrijk om dit te benoemen en hulp aan te bieden. Klik hier voor meer tips die u kunnen helpen bij het uitvragen van laaggeletterdheid of klik hier voor gedrag of signalen die wijzen op laaggeletterdheid of beperkte gezondheidsvaardigheden

Meer informatie?
Klik hier voor de video ‘laaggeletterdheid bespreekbaar maken’
Klik hier voor meer informatie over taalcursussen via Taalzoeker of Stichting Lezen & Schrijven.

Voor laaggeletterde en/of anderstalige patiënten is het Nederlandse zorgsysteem niet altijd makkelijk te begrijpen. Hieronder vindt u materiaal die u kunt gebruiken om voorlichting te geven.

Klik hier voor (animatie) uitleg van Steffie ‘Naar je huisarts’? 
Klik hier voor (animatie) uitleg van Steffie ‘Basiszorgverzekering’
Klik hier voor uitleg over de Nederlandse gezondheidszorg (Huisarts-migrant)

Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Met die bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren.

Klik hier voor de eenvoudige tool ‘mijn positieve gezondheid’ 
Klik hier voor Spinnenweb en vragenlijst positieve gezondheid 

Voor moslims vindt tijdens de 9e maand van de islamitische maankalender de vastenperiode plaats. Tijdens deze heilige maand willen zij zich zuiveren door tussen zonsopgang en zonsondergang niet te eten en drinken. Voor patiënten met diabetes is het belangrijk dat zij hier bewust mee omgaan.
Bent u zorgverlener en heeft u behoefte aan brochures met adviezen voor behandelaars? Klik hier. Voor praktische hulpmiddelen zoals medicatiekaarten en gespreks- en advieskaarten zijn de volgende middelen beschikbaar in het nederlands.

Klik hier voor eetadvieskaarten Ramadan
Klik hier voor de medicatiekaart Ramadan
Klik hier voor adviezen diabetes & Ramadan voor zorgverleners
Klik hier voor informatie over medicatiegebruik tijdens de Ramadan
Klik hier voor adviezen over gezondheid tijdens de Ramadan
Klik hier voor de video Ramadan & medicijnen